Parasetamol Gebelikte Güvenli mi?
Hamilelik sırasında son günlerde en sık sorulan sorulardan biri, “Parasetamol kullanmak bebeğe zarar verir mi?” oluyor. Ateş ya da ağrı durumunda çoğu anne adayı bu ilaca başvuruyor. Son yıllarda yapılan bazı araştırmalar, uzun süreli veya yüksek doz parasetamol kullanımının bebeklerde dikkat eksikliği ya da otizm gibi nörogelişimsel bozukluklarla ilişkili olabileceğini öne sürdü. Bu iddialar doğal olarak anne adaylarını kaygılandırdı. Peki, kadın doğum dernekleri ve bilim dünyası bu konuda ne söylüyor?
Amerikan Kadın Doğum Derneği (ACOG), parasetamolün gebelikte en yaygın kullanılan ağrı kesici olmaya devam ettiğini ve mevcut bilimsel verilerin güvenlik açısından bir değişiklik göstermediğini belirtiyor. Ancak her ilaçta olduğu gibi “en düşük etkili doz” ve “en kısa süre” prensibine dikkat çekiyor.
İngiltere Kraliyet Kadın Doğum Derneği (RCOG), parasetamolün gebelikte ateş ve ağrı için ilk tercih olduğunu, mevcut çalışmaların otizm veya dikkat eksikliği gibi bozukluklarla kesin bir ilişki kurmadığını vurguluyor. Yani kaygıya gerek olmadığını ama gereksiz ve uzun süreli kullanımdan kaçınılması gerektiğini söylüyor.
Kanada Kadın Doğum Derneği (SOGC), yeni çıkan çalışmalara rağmen klinik uygulamanın değişmemesi gerektiğini, parasetamolün halen en güvenli analjezik olduğunu hatırlatıyor. Özellikle yüksek ateş ve şiddetli ağrının tedavi edilmemesinin bebeğe çok daha fazla zarar verebileceğini öne çıkarıyor.
Uluslararası Kadın Doğum Federasyonu (FIGO) ise mevcut kanıtların, parasetamol ile otizm ya da dikkat eksikliği gibi sorunlar arasında nedensel bir ilişkiyi desteklemediğini ifade ediyor. Dolayısıyla klinisyenlerin ilacı gerekli durumlarda kullanmaya devam etmesi gerektiğini belirtiyor.
Bilimsel literatürde en kapsamlı ve metodolojik olarak en güçlü kanıt ise 2024 Nisan ayında JAMA’da yayımlanan İsveç çalışmasından geliyor. 2,48 milyon çocuğu kapsayan bu dev araştırmada kardeşler arası karşılaştırma yöntemi kullanıldı ve parasetamol ile otizm, dikkat eksikliği/hiperaktivite bozukluğu (DEHB) ya da zihinsel gerilik arasında herhangi bir risk artışı bulunmadı. Benzer sonuçlar Japonya’da 200 binden fazla çocuğu kapsayan çalışmada da elde edildi. Bu nedenle bilim dünyasında en güvenilir veriler, parasetamolün gebelikte nörogelişimsel bozukluklara yol açmadığını gösteriyor.
Buna karşın, son dönemde politikacıların da referans verdiği Prada ve arkadaşlarının 2025’te yayımladığı derleme, metodolojik sorunları nedeniyle bilimsel çevrelerde tartışma yaratmış durumda. Bu çalışmaya alınan 46 araştırmanın çoğu, annelerin kendi beyanına dayalı parasetamol kullanımı verileri içeriyor; bu da “hatırlama yanlılığı” denilen önemli bir hata kaynağı doğuruyor. Ayrıca birçok çalışmada doz, süre ve zamanlama bilgisi yok; farklı değerlendirme yöntemleri kullanıldığı için sonuçlar birbiriyle kıyaslanamıyor. En önemlisi, ailevi-genetik faktörler yeterince kontrol edilmediğinden, ortaya çıkan ilişkiler gerçekte ilacın etkisinden değil, başka etkenlerden kaynaklanıyor olabilir. Bu nedenle bu derlemenin bulguları klinik uygulama açısından güvenilir kabul edilmiyor. Dahası, derlemenin kıdemli yazarlarından birinin parasetamol üreticilerine karşı açılan davalarda ücretli bilirkişi olarak görev yapmış olması, çıkar çatışması endişelerini artırıyor.
Sonuç olarak; mevcut en güçlü ve güvenilir kanıtlar parasetamolün gebelikte doğru kullanıldığında güvenli olduğunu gösteriyor. Ancak her zaman olduğu gibi gereksiz ilaç kullanmaktan kaçınmak, yalnızca doktor önerisiyle ve ihtiyaç olduğunda en düşük dozla almak en doğru yaklaşım.
Kaynaklar
• ACOG – Acetaminophen Use in Pregnancy and Neurodevelopmental Outcomes:
https://www.acog.org/clinical/clinical-guidance/practice-advisory/articles/2025/09/acetaminophen-use-in-pregnancy-and-neurodevelopmental-outcomes
• RCOG – Advice for pregnant people on the use of paracetamol:
https://www.rcog.org.uk/news/the-royal-college-of-obstetricians-and-gynaecologists-issues-advice-for-pregnant-people-on-the-use-of-paracetamol-to-manage-fever-and-pain
• SOGC – Position Statement on Acetaminophen Use in Pregnancy:
https://sogc.org/common/Uploaded%20files/Position%20Statements/SOGC%20Position%20Statement%20Acetamenophin_EN_20250911.pdf
• FIGO – Paracetamol (acetaminophen) use during pregnancy and autism risk:
https://www.figo.org/paracetamol-acetaminophen-use-during-pregnancy-and-autism-risk-evidence-does-not-support-causal
• JAMA – Swedish Nationwide Cohort Study, April 2024:
https://jamanetwork.com/journals/jama/fullarticle/2817406
• Prada et al. 2025 – Review Article (Navigation Guide methodology):
https://ehjournal.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12940-025-01208-0
